
APM၊ ဂျန်နဝါရီ ၁၀/ ၂၀၂၅
စစ်အာဏာသိမ်းထားချိန် ၃ နစ်ကျော်ကြာဟိလာရေ မြန်မာပြည်ရေ ကမ္ဘာ့နိုင်ငံအားလုံးထဲမာ ရာဇဝတ်မှုအများဆုံးနိုင်ငံအဖြစ် ထိပ်ဆုံးမာရောက်နီကြောင်း ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ရာဇဝတ်မှုညွှန်းကိန်းအရ သိရပါရေ။
၂၀၂၁ ခုနှစ်ကပင် ၂၀၂၃ ခုနှစ်အထိ မြန်မာပြည်ရေ အရှိတောင်အာသျှဟိ နိုင်ငံ ၁၁ နိုင်ငံထဲမာ ရာဇဝတ်မှုအများဆုံး အဆင့် (၁)၊ အာသျှနိုင်ငံ ၄၆ နိုင်ငံမာ အဆင့် (၁) နန့် တကမ္ဘာလုံး နိုင်ငံ ၁၉၃ နိုင်ငံဟိစွာမာ အဆင့် (၁) မာ ဟိနီစွာဖြစ်ပါရေ။
အဓိကအားဖြင့် အာဏာသိမ်းစစ်ကောင်စီတပ်၏ တရားလက်လွတ်သတ်ဖြတ်မှု၊ ဖမ်းဆီးမှု၊ လူသားမျိုးနွယ်အပေါ် ကျူးလွန်ရေစစ်ရာဇဝတ်မှုတိ တိုးလာနီပြီး အချေတိအပါအဝင် ပြည်သူအများအပြားသီဆုံးခပနာ တိုင်းရင်းသားဒေသတိမာ ပြည်သူ သိန်းနန့်ချီလို့ ထွက်ဗြီးနီရရေလို့ ဆိုပါရေ။
ယင်းအပြင် စစ်ကောင်စီက အရပ်သားတိကို သီဒဏ်ချမှတ်ခြင်း၊ အကျဉ်းထောင်တိမာ အကျဉ်းသားတိကို နှိပ်စက်ညှဉ်းပန်းမှုလုပ်ခြင်း၊ လူမဆန်စွာ ဆက်ဆံခြင်းတိ ဟိနီပြီး အကျဥ်းသားတိစွာ ဆီးဝါးကုသခွင့် ဆုံးယှုံးနီရကြောင်း ဖော်ပြပါရေ။
တချိန်တည်းမာ မြန်မာပြည်မာ လူမှောင်ခိုကူးမှုစျီးကွက် ကြီးထွားနီပနာ ထိုင်း၊ မလေး၊ စင်ကာပူရို့ပိုင် အာသျှနိုင်ငံတိနန့် တခြားအမေရိကနိုင်ငံတိသို့ ကြားပွဲစားတိကတဆင့် လူကုန်ကူးခံရမှုရေ ဆိုးဆိုးဝါးဝါးဖြစ်နီပါရေ။
COVID-19 ဖြစ်ပွားမှုနန့် ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလမာ စစ်အာဏာသိမ်းမှုရေ မြန်မာပြည်အတွက် နိုင်ငံရီး၊ လူမှုစီးပွားနန့် လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုဆိုင်ရာ အကျပ်အတည်းတိကို ဖြစ်ပေါ်စီပြီး နိုင်ငံရပ်ခြားသို့ ထွက်ပနာ အလုပ်ရှာဖို့လူ အမြောက်အများပေါ်ထွက်ခစွာက လူမှောင်ခိုကူးမှု စျီးကွက်ဖြစ်ထွန်းနီရေလို့ ဆိုပါရေ။
မြန်မာပြည်ရေ လက်နက်မှောင်ခိုရောင်းဝယ်မှုအများဆုံးအရင်းအမြစ်ဖြစ်နီပြီးကေ ဆီးရွက်ကြီးနန့် ယစ်မျိုးကုန်စည်တိ တရားမဝင်ကုန်သွယ်မှု ဆက်လက်ကြီးထွားနီရေလို့ ဖော်ပြထားပါရေ။
အလားတူ မြန်မာပြည်ရေ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ မူးယစ်ဆီးဝါးကုန်သွယ်မှုမာ အဓိကအကျဆုံး၊ ကမ္ဘာ့ဒုတိယအကြီးဆုံး ဘိန်းထုတ်လုပ်မှုအများဆုံးဖြစ်ပြီး ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ဘိန်းထောက်ပံ့မှု၏ လေးပုံတပုံဖြစ်နီရေလို့ သိရပါရေ။
အွန်လိုင်းလိမ်လည်မှု (ကျားဖျင်) လုပ်ငန်းစွာလည်း မြန်မာပြည်မာ ကြီးမားစွာ အမြစ်တွယ်နီပနာ စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်းကစလို့ ဆိုက်ဘာရာဇ၀တ်မှု အမျိုးမျိုးကို ကြုံတွိနီရပါရေ။
စစ်ကောင်စီတပ်အနီနန့် အာဏာသိမ်းပြီးနောက် ၎င်း၏ လုပ်ငန်းတိကို ငွေကြေးထောက်ပံ့ဖို့ တရားမဝင် စီးပွားရီးတိကို ပိုလို့ အားကိုးလာပြီးတရားမဝင်စီးပွားရီးလုပ်ငန်းတိကို ထိန်းချုပ်ဖို့အတွက် ငွေကြေးပံ့ပိုးပနာ ဖွဲ့စည်းထားရေ ပြည်သူ့စစ်တိ၊ မာဖီးယားဂိုဏ်းတိနန့် ပူးပေါင်းနီရေလို့ ဆိုပါရေ။
အပြန်အလှန်အနီနန့် စစ်ကောင်စီတပ်နန့်ပူးပေါင်းနီရေ ခရိုနီလုပ်ငန်းသျှင်တိရေ တရားမဝင်စီးပွားရီးလုပ်ငန်းတိ အများအပြားလုပ်ဆောင်နိုင်ပြီး ကော်ပိုရိတ်လုပ်ငန်းစုကြီးတိ ထူထောင်ခွင့်ရနီကတ်ကြောင်း ဖော်ပြထားပါရေ။
Source – Criminality in Southeast Asia/ Global Organized Crime Index
Photo – Global Organized Crime Index
